KONSPIRACJA I OPÓR. Z DZIEJÓW OŚWIATY NA WARMII I MAZURACH W LATACH 1945-1956

Puliński Andrzej Jarosław

Rok wydania: 2007

Liczba stron: 191

ISBN 978-83-921930-3-2

cena 20 zł


Celem opracowania jest ukazanie działalności konspiracyjnych organizacji młodzieżowych, ich struktur, genezy powstania, obszaru działania i oddziaływania na otoczenie. Przedstawiono także zależności pomiędzy decyzjami, wyborami nauczycieli i młodzieży o przynależności do opozycyjnych struktur a istniejącą rzeczywistością polityczną i ideologiczną ówczesnego państwa. Ważnym celem było ukazanie konsekwencji dokonanych wyborów, a więc aresztowań, śledztw, procesów karnych, wyroków i miejsc odbywania kary. Przedstawiono także zagadnienia aktywności młodzieży uczestniczącej w konspiracji na tle marazmu i oficjalnej sztampy panującej w organizacjach legalnych. Jednym z głównych celów była także próba stworzenie wyczerpującego opracowania, dzięki któremu możliwe będzie ukazanie tej części historii oświaty i wychowania w regionie warmińsko-mazurskim, która nie znalazła swojego opracowania w dotychczasowej literaturze historyczno-pedagogicznej.

Ramy chronologiczne pracy wyznaczają dwie skrajne daty. Pierwsza to rok 1945, będący datą włączenia południowej części dawnych Prus Wschodnich do Polski, drugą zaś rok 1956 stanowiący przełom w życiu politycznym i społecznym naszego kraju, potocznie nazywany „odwilżą”.

Pierwszy okres obejmujący lata 1945-1948 charakteryzował się bowiem dużą aktywnością pracowników oświaty w legalnych strukturach opozycyjnych (PSL), zaś działalność grup młodzieżowych pozostawała marginalna. Ten stan rzeczy uległ diametralnej zmianie po 1948 roku. Kiedy to władze przystąpiły do tzw. „ofensywy ideologicznej” w oświacie, która była częścią procesów stalinizacji życia społecznego i politycznego w kraju. Drugi okres w pracy obejmuje lata 1949-1956, kiedy to szybko zaczęła wzrastać liczba nielegalnych organizacji młodzieżowych, a aktywność opozycyjna pracowników oświaty poza nielicznymi wyjątkami, praktycznie zamarła.

– ze Wstępu Andrzeja Jarosława Pulińskiego