DOBRO DZIECKA W RODZINIE

(red.) Adamowska Lucyna, Uszyńska-Jarmoc Janina

Rok wydania: 2005

Liczba stron: 249

ISBN 83-921930-1-6

cena 30 zł


Pokłosiem konferencji zorganizowanej przez NWSP w maju 2005 roku stała się publikacja pod redakcją Lucyny Adamowskiej, Janiny Uszyńskiej-Jarmoc „Dobro dziecka w rodzinie”. W jakim zakresie w wieku XXI może się urzeczywistniać dobro dziecka? Jakie są podstawowe warunki jego realizacji? Prezentowane opracowanie stało się próbą poszukiwania odpowiedzi na te pyta­nia.

Część pierwszą noszącą tytuł „Szanse wychowawcze oraz zagrożenia we współczesnej rodzinie” rozpoczynają rozważania Jadwigi Izdebskiej, która ukazuje dwa obli­cza dzieciństwa: jedno – dzieciństwo nowych szans rozwojowych, w którym dziecko doświadcza jego radości, dobra oraz drugie – dzieciństwo zniewolone, osamotnione, w którym dziecko doznaje wiele krzywdy, bólu, niesprawiedliwo­ści będąc całkowicie bezbronnym, bezsilnym wobec problemów, które stwarza mu świat ludzi dorosłych.

Do dóbr, które dziecko otrzymuje od rodziny należy wychowanie. Teresa Kukołowicz kieruje uwagę na potrzebę wspomagania rodziców w za­pewnieniu dziecku dobrego wychowania już od najwcześniejszej fazy jego roz­woju.

Tekst autorstwa Andrzeja Olubińskiego traktuje o takiej formie dysfunkcjonalności społeczno-wychowawczej rodziny, która przejawia się w stosowaniu wobec dziecka przemocy oraz życiu charakterystycznym dla sierot społecznych. Przy uruchamianiu wielopoziomowej pomocy zadaniem pierwszoplanowym byłoby odwrócenie dotychczasowych proporcji między działalnością ratowniczą a profilaktyczną.

W kolejnym artykule Andrzej Proniewski analizuje w kontekście współcze­snego społeczeństwa okoliczności życia rodziny, która ciągle jest najlepszym źródłem doskonalenia kapitału możliwości i umiejętności, których nośnikiem jest dziecko.

Autorki kolejnych trzech tekstów skupiają również uwagę Czytelnika na sposobach zabiegania o dobro dziecka przez jego najbliższe środowisko. I tak, Agnieszka Iłendo-Milewska podkreśla kluczową rolę rodzica jako osoby wspomagającej dziecko w rozwoju, którego zadaniem jest tworzenie warunków umożliwiających dziecku osiągnięcie pełnej dojrzałości fizycznej, psychicznej, społecznej i duchowej.

Z kolei Agata Jacewicz kieruje szczególną uwagę na potrzeby psychiczne dziecka w wieku przedszkolnym i młodszym szkolnym oraz rolę dorosłych w ich zaspokajaniu. Autorka podkreśla, jak ważna jest od­powiednia postawa osób wychowujących dziecko wobec jego potrzeb. Niezaspokojenie potrzeb dziecka lub nieprawidłowa ich realizacja mogą być przyczy­ną zaburzeń rozwoju osobowości, mogą też prowadzić do nerwic czy frustracji, do trudności wychowawczych.

Natomiast Elżbieta Jaszczyszyn opisuje dwie metody wy­chowania (modelową i zadaniową), które stosowane poprawnie przez rodziców zwiększają prawdopodobieństwo osiągnięcia sukcesu wychowawczego.

W drugiej części książki znalazły się teksty, w których problematyka dobra dziecka rozpatrywana jest z punktu widzenia różnych dyscyplin naukowych i perspektyw metodologicznych. Autorzy poszukują w nich odpowiedzi m.in. na pytania: jak pojmowano dobro dziecka w wiekach minionych i jak pojmuje się je we współczesnej rodzinie polskiej. Poszukują również odpowiedzi, jakie są przejawy i uwarunkowania „dobra” tkwiące w samym dziecku, w jego rodzinie i w szkole. Wydaje się tu być cenne to, że problemy dobra dziecka przedstawia­ne są z różnych punktów widzenia: samych dzieci (Wróblewska), rodziców (Głoskowska-Sołdatow, Dudel), pedagogów (Uszyńska-Jarmoc, Sosnowski), historyków ( Kulesza-Woroniecka, Winiarz).

Problem spostrzegania dobra dziecka w rodzinie i szkole, w aspekcie wizji rodziców odnośnie aksjologicznej sylwetki dziecka, podejmuje Małgorzata Gło­skowska-Sołdatow. Na podstawie analizy badań własnych Autorka rysuje oczekiwany model osobowy dziecka ujmowany w aspekcie cenionych przez rodziców wartości.

Problematyka różnic obrazu dziecka kontynuowana jest w kolejnym tek­ście, opracowanym przez Janinę Uszyńska-Jarmoc. Autorka analizuje w nim różne możliwe konsekwencje dla kształtowania się obrazu JA dziecka, jego tożsamości indywidualnej i społecznej oraz poczucia własnej wartości.

Następnie Barbara Dudel, dokonuje analizy treści programowych dotyczących współczesnej rodziny, które proponowane są do realizacji we współczesnych podręcznikach kształcenia zintegrowanego. Autorka prezentuje te treści, które z założenia miałyby umożliwiać wspieranie rodziców w realizacji funkcji edukacyjnych. Na podsta­wie własnych badań empirycznych przedstawia perspektywę rodziców odnośnie treści programowych oczekiwanych i akceptowanych przez nich do realizacji w szkole w ramach zajęć zintegrowanych.

Perspektywa dziecka odnośnie wychowania w rodzinie rozpatrywana jest w tekście napisanym przez Monikę Wróblewską. Autorka wychodzi z założenia, że postępowanie rodziców wpływa na rozwój dziecka w takim stopniu, w jakim ono je odbiera. Stąd percepcja postaw rodziców jest ważniejsza niż same posta­wy. Autorka podaje przykłady sposobów analizy i interpretacji rysunku projek­cyjnego rodziny.

Trzecią część opracowania zatytułowaną Instytucje wspierające dziecko i rodzinę inauguruje artykuł Agaty Popław­skiej zdaniem, której „Kapitalne prawo rodziców do wychowania dziecka może być wspierane przez rozmaite formy współpracy rodziców z nauczycielem, a w szczególności przez dopuszczenie rodziców do uczestnictwa w działalności szkoły”. Egzemplifikacją takiego współdziałania nauczycieli, rodziców i uczniów są szkoły Spo­łecznego Towarzystwa Oświatowego, które sprzyjają rozwojowi ucznia i służą jego dobru. Dzięki atmosferze dialogu możliwa jest efektywna współpraca całej społeczności szkolnej.

Są sytuacje w życiu rodziny, które skłaniają do szukania kompetentnej po­mocy z zewnątrz. O wczesnej, wielospecjalistycznej i kompleksowej pomocy dziecku niepełnosprawnemu i jego rodzinie pisze Jolanta Szada – Borzyszkowska. Autorka omawia cele i zadania wczesnej terapii oraz formułuje warunki jej skuteczności.

Z kolei, tekst autorstwa Anny Nosek dotyczy sposobów udzielania pomocy terapeutycznej tym dzieciom, które dobra w rodzinie z różnych względów nie doświadczają. Autorka, na podstawie analizy kilku utworów, pokazuje możliwe sposoby wyko­rzystania ich terapeutycznej, ale również i profilaktycznej funkcji. Pokazuje, jak literatura dziecięca (głównie baśnie) może pomóc rodzicom w rozpoznawaniu i przezwyciężaniu przez dziecko wielu psychologicznych problemów, z którymi boryka się i nie umie sobie samo z nimi poradzić.

Anna Tuszyńska omawia innowacyjny program wczesnej profilaktyki za­grożeń dzieci. Jest to program „Bezpieczny przedszkolak” realizowany przez Komendę Wojewódzką Policji w Białymstoku.

Treść artykułu Lucyny Adamowskiej dotyczy problemów polskiej polityki społecznej realizowanej na rzecz dobra dziecka i rodziny.

Natomiast tekst Kata­rzyny Laskowskiej, koncentruje się wokół problemu ochrony dziecka i rodziny analizowanego w świetle kodeksu karnego Federacji Rosyjskiej.

– ze Wstępu Lucyny Adamowskiej, Janiny Uszyńskiej-Jarmoc